Morfologija velikog mozga

Morfologija velikog mozga podrazumeva njegove delove i spoljašnji izgled. Prednji mozak (prosencephalon) se sastoji od velikog mozga (telencephalon) i međumozga (diencephalon). Veliki mozak se sastoji od moždanih hemisfera, svojih šupljina i prednjeg dela treće moždane komore. Uzdužna pukotina deli veliki mozak na dve hemisfere. Na dnu pukotine nalazi se žuljevito telo (corpus callosum) koje spaja pomenute hemisfere. Veliki mozak zauzima najveći deo lobanjske duplje. Hemisfere imaju po tri pola: čeoni, potiljačni, slepoočni. Svaka hemisfera se sastoji iz čeonog, temenog, potiljačnog, slepoočnog, graničnog režnja; ostrva i struktura mirisnog mozga. Na površini nalaze se vijuge (gyri cerebri) i žlebovi (sulci cerebri) koji dele vijuge. Zbog njih površina mozga nije ravna i ima veću zapreminu.

 

Morfologija velikog mozga – čeoni režanj

Pruža se od čeonog pola do središnjeg žleba. Na njemu se vide precentralni, gornji čeoni i donji čeoni žleb. Ovi žlebovi grade četiri vijuge: precentralnu, gornju, srednju i donju (slika 1).

U precentralnoj vijuzi nalazi se motorno polje (area 4). U gornjoj čeonoj vijuzi nalazi se pomoćno motorno polje (area 6). U zadnjoj trećini srednje čeone vijuge nalazi se očno polje (area 8). Donja čeona vijuga sadrži frontalni i frontoparijetalni deo operkuluma. U pomenutoj vijuzi dominantne hemisfere nalazi se Brokin centar za govor (area 44 et 45).

 

Morfologija velikog mozga – slepoočni režanj

Slepoočni režanj pruža se od slepoočnog pola do potiljačnog režnja na ovom režnju postoje: gornji i donji slepoočni žleb i tri vijuge: gornja, srednja i donja (slika 2). Gornja slepoočna vijuga produžava se u supramarginalnu vijugu. Gradi slepoočni deo poklopca (gyrus angularis). Ona sadrži glavne centre za sluh (area 41 et 42) i Vernikeov (Wernicke) centar za govor. Srednja temporalna vijuga nalazi se ispod gornje, a pozadi se produžava angularnom vijugom. Donja slepoočna nalazi se ispod srednje. Napred sve tri vijuge se spajaju u predelu slepoočnog pola.

 

Morfologija velikog mozga – temeni režanj

Parijetalni režanj nalazi se iza frontalnog ispred okcipitalnog i iznad temporalnog režnja (slika 3). Na njemu se nalaze dva žleba koji stvaraju jednu vijugu, gornji i donji temeni režnjić. U postcentralnoj vijuzi nalazi se glavno senzitivno polje (area 3, 2, 1). Gornji temeni režnjić sadrži asocijativna područija uključena u somatosenzorne funkcije (area 5 et 7). Ovaj ražnjić nastavlja se preklinastim delom (precuneus). Donji temeni režnjić se nalazi ispod gorenjeg. Prednji njegov deo ima oblik klešta i zove se supramarginalne vijuga (gyrus supramarginalis). Srednji deo gradi angularnu vijugu (gyrus angularis). Supramarginalna vijuga povezuje tri ulazna sistema: somatosenzorni, vidni i slušni. U njoj se nalazi četrdeseto polje po Brodmanu (area 40). Sa postcentralnom vijugom gradi temeni deo poklopca (operculum parietale). Angularna vijuga se nalazi na mestu gde se dodiruju temeni, okcipitalni i parijetalni režanj. Tu se nalazi asocijativno područije za vid (area 39).

 

Morfologija velikog mozga – potiljačni režanj

Područije koje zauzima ovaj režanj može se videti na slici 4. Proteže se od potiljačnog pola do parijetookcipitalnog useka.

 

Ostrvo

Ostrvo (lobus insularis) gradi pod spoljašnjeg žleba (slika 5). Njega okružuje kružni žleb i pokrivaju ga delovi susednih režnjeva koji grade poklopac (operculum). Na spoljašnjoj strani vidljivi su prag (limen), kraće i duže vijuge. Duboka strana ostrva nastavlja se na putamen i klaustrum.

 

Predavanja o velikom mozgu sa našeg kanala Zona Anatomica:

 

 

 

 

 

 

 

Literatura:

1. Gudović R. Anatomija centralnog nervnog sistema za studente medicine, Drugo izdanje, Ortomedics, Novi Sad, 2003.
2. Netter H. F. Atlas of human anatomy, Fourth edition, Saunders Elsevier, 2006.

 

Povratak na stranicu