Spinotalamički put

Spinotalamički put između ostalih pripada putevima površnog senzibiliteta. Ova dva sistema prenose senzacije grubog dodira, temperature, bola. Spinotalamički put prenosi impulse iz perifernih receptora od neurona kičmene moždine i moždanog stabla. Odatle signali nastavljaju ka talamusu i glavnoj senzitivnoj kori velikog mozga kao krajnjem odredištu. Video predavanje Edingerovog spinotalamičkog puta pogledajte ovde.

Prednjespoljašnji sistem se sastoji od:

• Prednjespoljašnjeg spinotalamičkog puta,
• spinoretikularnog puta,
• spinohipotalamusnog puta,
• spinobulbarnog puta.

Prednji spinotalamički put – Tractus spinothalamicus anterior

Ovaj put iz kože prenosi osećaje grubog dodira. Sastoji se iz tri neurona. Neuroni Prvog reda nalaze se u ganglionu zadnjeg korena svih spinalnih živaca. To su zapravo pseudounipolarni neuroni čiji periferni produžeci polaze iz receptora za bol, temperaturu, grub dodir i pritisak. Ovi receptori se nalaze u koži trupa i ekstremiteta. Put se dalje nastavlja do kičmene moždine gde se nalaze neuroni drugog reda. Prethodno ova vlakna prolaze kroz sloj II sive mase kičmene moždine.

Neuroni Drugog reda nalaze se u nc. proprius-u. Odatle se pružaju aksoni koji preko prednje bele komisure prelaze na suprotnu stranu kičmene moždine i penju se naviše ka moždanom stablu (video predavanje). Prednji spinotalamički put pruža se kroz spoljašnje segmente ponsa i produžene moždine. U srednjem mozgu gradi vrh senzitivnog trougla. Aksoni drugog neurona završavaju se u nc. ventralis posterolateralis thalami (VPL).

Neuroni Trećeg reda pružaju svoja vlakna iz VPL, prolaze kroz zadnji krak unutrašnje moždane kapsule i završavaju se u postcentralnoj vijuzi velikog mozga (video predavanje) (glavna senzitivna kora – area 1, 3, 2) i zadnjem delu paracentralnog režnjića.

Spoljašnji spinotalamički put – Tractus spinothalamicus lateralis

Ovaj put prenosi osećaje bola i temperature. Sastoji se takođe iz tri neurona. Neuron Prvog reda nalazi se u ganglionu zadnjeg korena svih spinalnih nerava. Njihovi periferni produžeci prenose informacije iz slobodnih nervnih završetaka i receptora za temperaturu. Centralni produžeci ulaze u sastav Lisauerovog snopa (Lissauer). Idu 2-3 segmenta više ili niže i grade sinapse u nc. proprius-u.

Neuron Drugog reda pruže aksone koji prelaze na suprotnu stranu kičmene moždine (video predavanje) i penju se naviše. Aksoni prolaze kroz spoljašnje segmente produžene moždine i ponsa. U srednjem mozgu grade teme senzitivnog trougla. Vlakna drugog neurona završavaju se u VPL i intralaminarnim jedrima talamusa (video predavanje).

Iz pomenuta dva neurona polaze vlakna neurona Trećeg reda. Iz VPL vlakna odlaze ka postcentralnoj vijuzi (glavna senzitivna kora – area 1, 3, 2) i prednjem delu paracentralnog režnjića. Intralaminarna jedra šalju vlakna ka neostrijatumu (nc. caudatus i putamen-u), frontalnoj i parijetalnoj kori – Veliki mozak (video predavanje).

Talamus

Talamus je važan relejni (provodni) centar. Skoro svi putevi koji idu ka kori mozga ostvaruju sinapse u talamusu. Talamus je struktura sačinjena od sive mase, odnosno jedara. Nalazi se duboko u beloj masi tik iznad moždanog stabla. Svaki senzorni modalitet uključujući vid, sluh, ukus i somatske senzacije, imaju zasebno jedro sa kojim grade svoje sinapse pre nego što informacije stignu do korteksa. Olfaktorni put je izuzetak jer ne prolazi direktno kroz talamus. Osim pomenutih, sa talamusom komuniciraju i bazalne ganglije, mali mozak, limbički sistem i retikularna formacija moždanog stabla. Takođe, kortikalna područja šalju svoje inpute ka talamusu.

Literatura:

• Gudović R. Anatomija centralnog nervnog sistema za studente medicine, Drugo izdanje, Ortomedics, Novi Sad, 2003.
• Ilić A., Blagotić M., Malobabić S., Radonjić V., Prostran M., Toševski J. Anatomija centralnog nervnog sistema, Deveto izdanje, Beograd, Savremena administracija, 2005.
• Hal Blumenfeld. Neuroanatomy trough clinical cases, Second edition, Sinauer associates, 2010.