Srce – Spoljašnja morfologija

Srce je šupalj mišićni organ konusnog oblika. Nalazi se u medijastinumu između levog i desnog plućnog krila. Srčani mišić obložen je perikardom i postavljen iza grudne kosti i delova rebarnih hrskavica. Dve trećine srca nalazi se levo od zamišljene linije koja uzdužno preseca grudnu kost, a jedna trećina smeštena je desno. Više o građi srčanog zida, malom i velikom krvotoku, položaju srca pročitajte ovde.

Spoljašnja morfologija srca opisuje tri strane, ivicu, vrh i bazu. Strane su prednja ili sternokostalna, plućna ili leva i dijafragmatična ili donja. Donja strana sa rebarnom obrazuje oštru ivicu (margo dexter). Vrh je usmeren unapred, a baza unazad.

Sternokostalna i plućna strana grade prednji zid srca. Prednji zid na levo bez jasne granice nastavlja se donjom stranom, a desno završava se na desnoj ivici. Dve trećine prednjeg zida grade srčane komore. Koronarni žleb (sulcus coronarius) srca razdvaja atrijalni od ventrikularnog područja. Ispod perikarda u ovom žlebu smeštene su istoimene arterije, vene i masno tkivo.

Veću površinu atrijalnog dela prednje strane grade gornji i spoljašnji zid desne pretkomore i desna aurikula (uvasti nastavak). Manji deo iste strane pripada levoj pretkomori i njenoj aurikuli. Uvasti nastavci naležu na početne delove velikih krvnih sudova. Desni se nalazi ispred bulbusa aorte, a levi ispred plućnog arterijskog stabla (truncus pulmonalis). Poznavanje položaja velikih krvnih sudova u odnosu na grudnu kost i rebarne hrskavice klinički veoma je važno. Auskultacijom na tačno određenom mestu isključujuemo mogućnost postojanja šuma.

Ventrikularni deo prednje strane smešten je ispod koronarnog žleba. Od sredine ovog žleba ka vrhu srca pruža se prednji međukomorni žleb (sulcus interventricularis anterior). Ovaj žleb prelazi preko vrha i doseže do dijafragmatične strane. Vrh srca pripada levoj komori. Deo koji pripada desnoj komori naziva se arterijska kupa i iz njega polazi plućno stablo. Susedni deo pripada levoj komori i iz njega polazi početni deo aorte. Početni delovi plućnog stabla i aorte pripadaju srednjem delu grudnorebarne strane srca. Ovu stranu natkrivaju uvasti nastavci.

Srce – Donja strana

Dijafragmatična strana srca naleže na prednji list središta dijafragme. Sulkus koronarijus je nešto plići na ovoj strani srca. Od njegove sredine prema vrhu srca proteže se zadnji međukomorni žleb (sulkus interventrikularis posterior). U njemu se nalaze odgovarajući koronarni sudovi. Na ovoj strani srca leva komora zauzima veću površinu nego desna. Iza koronarnog žleba nalaze se pretkomore. Leva pretkomora zauzima veći deo.

U kliničkom pogledu poznavanje anatomije srca važno je za auskultaciju srčanih ušća. Veoma bitna struktura srčanog mišića je njegov provodni sistem. On je zadužen za stvaranje i provodjenje impulsa. Srčani rad je odraz stvaranja i ispaljivanje srčanih impulsa kao i funkcije ovog električnog sistema.

Jedina ivica srca je desna odnosno margo dexter. Pruža se od vrha srca do ušća donje šuplje vene. Desna ivica je zapravo spoj dijafragmatične i sternokostalne strane. Srce ima svoj vrh (apex cordis) koji nastaje spajanjem svih strana i ivice. Na vrhu se nalazi urez koji ga asimetrično deli. Veći deo vrha pripada levoj komori. Više o anatomiji srca možete pogledati u ovom video predavanju.

Bazu srca grade većim delom zid leve pretkomore, a manjim delom zid desne. U levu pretkomoru ulivaju se leve i desne plućne vene. Preko zadnjeg zida prelazi vena leve pretkomore (Marshallova vena). U desnu pretkomoru uliva se gornja i donja šuplja vena gradeći svoje ušće. Baza srca i početni delovi velikih krvnih sudova grade srčanu krunu. Krunu čine trunkus pulmonalis, aorta, suplje vene, leve i desne plućne vene. Srčana baza je u relativnoj blizini glavnih bronha i plućnih arterija. U njenoj blizini takođe se nalaze jednjak, grudna aorta i grudni limfni kanal (ductus thoracicus).

Literatura:

• Bogdanović D. Anatomija grudnog koša (Torax), Sedmo izdanje, Savremena administracija, Beograd, 2000.
• Drake L. R., Vogl A. W., Mitchell W. M. A. Grey’s anatomy for students, Third edition, Curchil Livingstone Elsevier, 2015.